یکی از زیباترین شهرهای اروپایی که می‌توانید در طول زندگی خود از آن دیدن کنید شهر باکو پایتخت جمهوری آذربایجان است که با تاریخ و فرهنگ غنی و جذاب خود جاذبههای دیدنی بی‌نظیر بسیاری را در خود جای داده و هر ساله میزبان خیل گردشگرانی است که از جای جای دنیا به بازدید از آن می‌آیند. اما اگر دوست دارید با فرهنگ باکو که از جمله عناصر مهم جذابیت آن برای گردشگران به شمار می‌رود بیشتر آشنا شوید در این مقاله باپارسا گشت همراه باشید.
باکو، پایتخت فرهنگ آذربایجان
باکو پایتخت و بزرگترین شهر آذربایجان و علاوه بر این بزرگترین شهر دریای خزر و منطقه قفقاز است. این شهر ۲۸ متر زیر سطح دریا قرار گرفته که این ویژگی آن را به بزرگترین شهر جهان در زیر سطح دریا تبدیل کرده. این شهر در ساحل جنوبی شبه جزیره آبشرون، در کنار خلیج باکو واقع شده.
حدود ۲۵ درصد از کل ساکنان این کشور در کلان‌شهر باکو زندگی می‌کنند. باکو به یازده منطقه اداری و ۴۸ شهرستان تقسیم شده. این شهر مرکز علمی، فرهنگی و صنعتی آذربایجان است. این شهر اهمیت خود را از صنعت نفت و عملکردهای اداری خود گرفته.
در داخل شهر قدیمی، هم ساختارهای سنگی قدیمی و هم ساختمان‌های فوق مدرن که در کنار هم قرار گرفته‌اند به چشم می‌خورند. این شهر با مناطق بیابانی احاطه شده و در تابستان کاملاً گرم و در زمستان بسیار سرد شود. این شهر همچنین به بادهای شدید خود مشهور است و از آن با نام “شهر بادها” یاد می‌شود. در ادامه با الی گشت تا شما را با عناصر مختلف فرهنگ باکو بیشتر آشنا کنیم.
آشنایی با آداب و رسوم مردم باکو
یکی دیگر از عناصر مهمی که از فرهنگ باکو نشات می‌گیرد و خوب است پیش از سفر به باکو با آن آشنا شوید، آداب و رسوم مردمان این شهر است. مردم باکو روحیه و خلق و خو و اخلاق و منش خاصی دارند که خوب است قدری درباره آنها بدانید.
خرافات
فرهنگ باکو به دلیل ریشه‌های روستایی، خرافات زیادی دارد. مثلاً وقتی یک گربه از جلوی شما بگذرد، به معنی بدشانسی در کسب و کار است.
وقتی نمک به طور تصادفی بریزد، یعنی دعوا خواهید کرد و برای جلوگیری از آن باید شکر روی نمک بریزید. باز گذاشتن قیچی با تیغه‌های باز به معنای بدشانسی و حتی مرگ است. اگر کسی را ببینید که دست‌هایش پر از خوراکی و نان باشد نوید خوش شانسی برای شما است.
همچنین طبق باور آذری‌ها و فرهنگ باکو هیچ‌گاه برای رفتن به تشییع جنازه عجله نکنید و از جلوی مسیر آن عبور نکنید. اگر هنگام رفتن به محل کار اولین شخصی که با او مواجه می‌شوید، یک مرد باشد روز خوبی خواهید داشت. شب‌ها هم نباید به هیچ عنوان پول یا نان به کسی قرض دهید.
مذهب و تنوع فرهنگی
مذهب هم یکی از عوامل مهم تشکیل‌دهنده فرهنگ باکو به حساب می‌رود. کشور آذربایجان همچون کشور همسایه خود، ایران دارای مذهب شیعه است. نزدیک به ۸۰ درصد مردم این کشور مسلمان و شیعه هستند و نزدیک به چهل درصد آنها دارای مذهب سنی هستند. این کشور همچنین روابط خوبی با اسرائیل دارد، چیزی که در جهان اسلام عجیب است.
علاوه بر این در این کشور پس از قرن‌ها نفوذ از سمت روسیه، باز هم بسیاری از آذربایجانی‌ها تمایل دارند تا به کشور روسیه ملحق شوند و از طرفی همین مردم هم طرفدار غرب هم هستند. به طور خلاصه، فرهنگ آذربایجان ترکیبی وسوسه انگیزی از بهترین کشورها و فرهنگ‌ها به شمار می‌رود.
سرزمین آتش
کشور آذربایجان به سرزمین آتش معروف است و این کشور حدود ۷۵ درصد از مناطق متنوع از نظر آب و هوایی در جهان را در خود جای داده. فرهنگ باکو هم از این قاعده مستثنی نبوده و به همان اندازه متنوع است. از زرتشتیان اولیه و تاثیرات دین اسلام گرفته تا مسیحیان ارتدوکس و جوامع باستانی یهودیان قفقاز که همگی ترکیبی از ادیان مختلف را به وجود آورده‌اند.
همچنین این امر موجب شده تا در سنت‌های مختلف و سبک زندگی بسیاری از مردم هم تغییرات متعددی به وجود بیاید. همچنین تأثیرپذیری از کشورهای مختلف مانند ایران، ترکیه، روسیه و اخیراً فرهنگ غرب منجر به جذابیت و تنوع فرهنگی جالبی در این کشور شده.
اقوام مختلف و زبان
اقوام مختلفی در آذربایجان و باکو زندگی می‌کنند که ۹۰/۶ درصد آذری، ۲/۲ درصد داغستانی، ۱/۸ درصد روسی، ۱/۵ درصد ارمنی و ۳/۹ درصد سایر اقوام هستند. از جمعیت ۹ میلیونی مردم آذربایجان، ۹۳/۴ درصد مسلمان، ۲/۵ درصد ارتدوکس روسی، ۲/۳ درصد ارتدوکس ارمنی و ۱/۸ درصد هم به مذاهب دیگر معتقدند.
زبان رسمی کشور، ترکی آذربایجانی است، هر چند زبان‌های روسی، لزگی، تالشی، کردی و تاتی نیز در این کشور صحبت می‌شود. در هر صورت، کسانی که به ترکی آذربایجانی و ترکی آناتولی مسلط هستند می‌توانند صحبت یکدیگر را متوجه شوند و این تنوع تأثیر به سزایی در فرهنگ باکو داشته است.
رسوم احوالپرسی در باکو
مردم آذربایجان رفتاری دوستانه و گرم هنگام احوالپرسی دارند. مردها طبق فرهنگ باکو موقع احوالپرسی به هم دست می‌دهند و یک بار گونه طرف مقابل را می‌بوسند و «سلام» می‌گویند. زنان هم یکدیگر را در آغوش گرفته و گونه سمت چپ را یکبار می‌بوسند، هر چند مرسوم نیست که با هم دست بدهند (ولی ممکن است در هنگام ملاقات با یک فرد غریبه، با او دست بدهند).
مردها برای احوالپرسی با خانم‌ها باید صبر کنند و ببینند که دستش را برای دست دادن دراز می‌کند یا خیر. افراد مذهبی ممکن است دست ندهند و بعد با ملایمت به او دست بدهند. مردم باکو هنگام احوالپرسی همیشه برای پرسیدن حال و احوال خانواده، سلامتی و اوضاع کار، وقت صرف می‌کنند.
در موقعیت‌های اجتماعی اغلب وقتی افراد هم سن و سال باشند، با اسم کوچک یکدیگر را مخاطب قرار می‌دهند. اگر طرف مقابل را نمی‌شناسید می‌توانید همراه با اسم کوچک او، از کلمه خانم یا آقا هم استفاده کنید. همچنین یادتان باشد در این کشور متداول است که جوان‌ترها همیشه با بزرگ‌ترها احوالپرسی می‌کنند.
رسوم هدیه دادن در باکو
طبق فرهنگ باکو مردم معمولاً در ایام تولد، عروسی و سالگرد ازدواج به هم هدیه می‌دهند. در فرهنگ آذری، نیت و فکر پشت یک هدیه خیلی بیشتر از قیمت آن اهمیت دارد. معمولاً یکی دو بار از پذیرش هدیه امتناع می‌کنند، اما بعد آن را می‌پذیرند و همیشه می‌گویند که نباید برای خرید هدیه، خود را به زحمت می‌انداختید.
معمولاً رسم نیست که هدیه را موقع گرفتن، باز کنند. چنانچه به خانه یک آذری دعوت شدید، گل یا شیرینی به‌عنوان هدیه برای میزبان ببرید زیرا قدردانی از مهمان‌نوازی میزبان، رفتاری مؤدبانه تلقی می‌شود. اما یادتان باشد که تعداد گل‌ها همیشه فرد باشد زیرا تعداد زوج برای مراسم تدفین به کار می‌رود.
اهمیت خانواده در باکو
خانواده به‌عنوان ساختار اصلی اجتماعی در آذربایجان به حساب می‌رود و این موضوع ریشه در پیشینه آذری‌ها دارد زیرا ساکنان روستایی با هم یک زمین داشتند و برای تشکیل یک جامعه کوچک با هم همکاری می‌کردند.
خانواده‌های امروزی خیلی کوچک‌تر از سابق هستند و یک خانواده معمولاً شامل کودکان و احتمالاً پدربزرگ و مادربزرگ می‌شود. خانواده‌ها همچنان با یکدیگر کار می‌کنند و انتظار دارند به لحاظ مالی و عاطفی مورد حمایت آنها باشند. تفاوت‌های جنسیتی هم تا حدودی به شکل سنتی است و برای مرد نقش نان‌آوری و برای زن، خانه‌داری تعریف شده.
در فرهنگ باکو با اینکه زنان در بیرون از خانه کار می‌کنند، اما اغلب شغل معلمی یا پرستاری دارند و به‌تنهایی به رستوران یا قهوه خانه (به غیر از باکو) نمی‌روند. از زنان متأهل انتظار می‌رود در خانه بمانند و مراقب خانه و فرزندانشان باشند. خانم‌های مجرد هم تا زمان ازدواج، اغلب با پدر و مادر خود زندگی می‌کنند.
آداب غذا خوردن در باکو
آداب غذا خوردن نیز بخش مهمی از فرهنگ باکو به حساب می‌رود. چنانچه به خانه یک آذری دعوت شدید، قبل از ورود به خانه حتماً کفش خود را درآورید و اگر میزبان دمپایی برایتان گذاشته، آن را بپوشید. سر وقت رسیدن خیلی جدی گرفته نمی‌شود و در صورتی که با ۳۰ دقیقه تأخیر برسید قابل قبول خواهد بود.
به هیچ عنوان لباس‌هایی به رنگ روشن یا خیلی باز نپوشید و در آغاز ورود با همه افراد حاضر دست بدهید. رفتار سر میز نسبتاً رسمی است و هر جا شک داشتید می‌توانید به رفتار بقیه نگاه کنید. تا زمانی که به شما تعارف نکرده‌اند، بایستید و ممکن است به صندلی خاصی راهنمایی شوید.
هنگام غذا خوردن دست‌هایتان روی میز باشد اما اصلاً آرنج خود را روی میز نگذارید. معمولاً میزبان، غذا را سرو می‌کند و اول برای بزرگ‌ترها، سپس مهمان و در نهایت کودکان، غذا می‌گذارد. به یاد داشته باشید که فقط از دست راست برای خوردن و رد کردن وسایل سر میز استفاده کنید.
رسوم مربوط به کسب و کار در باکو
با وجود این که آذری‌ها، به کلام رک و بی‌پرده نگاه مثبتی دارند، اما باید جانب احتیاط را رعایت کرد. گرچه میزان صراحت کلام بستگی به طرف مقابل دارد به عنوان مثال اگر برای اولین بار با او ملاقات کاری دارید، حتماً رابطه‌ای رسمی داشته باشید و با ملاحظه رفتار کنید. علاوه بر این، ارائه اطلاعات باید به شکل دیپلماتیک و محتاطانه باشد. بعد از شکل‌گیری رابطه، آزادی در بیان و صداقت مشکلی ندارد.
برای تعیین قرار ملاقات کاری باید یک نامه معرفی بنویسید و راجع به شرکت، هدف و پیشینه کاری‌تان توضیح دهید و خیلی بهتر است که این مکاتبات را به زبان آذری انجام دهید تا به‌خوبی شما را درک کنند و به این ترتیب از سایرین متمایز شوید.
کسب و کار در آذربایجان قواعد خاص خودش را دارد نظیر جایگاه و مقام، عنوان، چه کسی اول باید بنشیند، چه کسی اول باید وارد اتاق جلسه شود و غیره که از اهمیت زیادی برخوردار است.
آشنایی با بایدها و نبایدها در باکو
جالب است بدانید در فرهنگ باکو بایدها و نبایدهایی همچون سراسر آذربایجان وجود دارد که باید حواستان به آنها باشد. چرا که در صورت رعایت نکردنشان عواقب بدی برایتان به همراه خواهد داشت! در ادامه شما را با این بایدها و نبایدها بیشتر آشنا می‌کنیم.
به الهام علی اف توهین نکنید!
به هیچ عنوان به رئیس‌جمهوری آذربایجان، الهام علی‌اف، پدرش، رئیس‌جمهوری قبلی و به طور کلی خانواده علی‌اف که بر آذربایجان حکومت کرده‌اند، توهین نکنید و از او بد نگویید.
چنین رفتاری، حکم زندان دارد و برای خارجی‌ها منجر به اخراج از کشور می‌شود. جالب است بدانید در سال ۲۰۰۹ دو جوان به خاطر به تصویر کشیدن الهام علی‌اف به شکل یک خر در حال سخنرانی، به ۴ سال زندان محکوم شدند.
صحبت درباره ارمنستان ممنوع!
به هیچ عنوان راجع به ارمنستان و مردم آن و همین طور جنگ قره‌باغ (در نواحی مورد مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان) صحبت نکنید. آذربایجان به خاطر این جنگ، ۲۰ درصد از خاک خود را از دست داد و مجبور به پذیرش ۸۰۰ هزار پناهنده و آواره شد و به همین دلیل نفرت و انزجار از ارمنستان ریشه عمیقی در مردم آذربایجان دارد.
کاری با عقاید مردم نداشته باشید!
با اینکه اغلب مردم آذربایجان و باکو مسلمان شیعه هستند، اما این کشور دولتی کاملاً سکولار دارد و افراد غیرمذهبی و بی‌دین هم در این کشور آزادانه زندگی می‌کنند. این موضوع نه‌تنها در شهرهای بزرگ، بلکه در روستاهای کوچک هم به چشم می‌خورد.
پرس‌و‌جو در عقاید مردم در فرهنگ باکو و آذربایجان به شدت نکوهیده است و به غیر از اماکن مذهبی، نباید اعتقادات را نشان داد. لباس‌های مذهبی همچون عمامه، تیشرت با شعارهای مذهبی و غیره را تحمل می‌کنند اما حس خوبی نسبت به این امور ندارند. همچنین افرادی که ریش بلند می‌گذارند ممکن است مورد ظن مقامات حکومتی قرار بگیرند.
فرهنگ سنتی چای
یکی از قسمت‌های جالب و برجسته فرهنگ باکو، آیین چای‌خوری است. چای برای مردم آذربایجان از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوشیدنی با رنگ روشن در یک لیوان گلابی شکل به نام آرمودا ریخته می‌شود که برخلاف نوشیدنی‌هایی مثل قهوه بدون شیر سرو می‌شود.
چای با یک حبه قند میل می‌شود و مردم محلی قبل از نوشیدن چای، حبه قند را ابتدا به درون چای می‌زنند و سپس می‌خورند. علت این سبک عجیب و جالب به قرون وسطی باز می‌گردد که حاکمان از مسموم شدن با چای می‌ترسیدند. ظاهراً شکر وقتی در چای فرو می‌رود به سم واکنش نشان می‌دهد.
مهمان نوازی فوق العاده
توصیه می‌کنیم حتی برای یکبار هم که شده از آذربایجان دیدن کنید و بهترین مهمان نوازی جهان را تجربه کنید. مردم محلی و افراد بومی این کشور تمام تلاش خود را می‌کنند تا به بازدیدکنندگان و توریست‌های مختلف کمک کنند.
در واقع در فرهنگ باکو و به صورت کلی این کشور مهمانان جایگاه ویژه‌ای دارند و بسیار برای آنها ارزش قائل می‌شوند. اگر مهمان خانه‌های آنها شوید با طعم خوش چای، تنقلات و هر چیز دیگری از شما پذیرایی می‌کنند.
چنانچه از آنها راهنمایی بخواهید یا آدرس مکان‌های مختلف را بپرسید با خونگرمی به شما پاسخ می‌دهند. جوان‌ترها که کمی به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند، با خوشحالی اطلاعات مختلفی درباره کشورشان به شما می‌دهند. مهمان‌نوازی خوب همچون کشور خودمان در فرهنگ آذربایجان ریشه عمیقی دارد.
دختران و زنان محترم و قدرتمند
یکی از خصوصیات مثبت فرهنگ باکو که حاصل تقریباً دو قرن حکومت روسیه در آذربایجان بوده نحوه احترام مردان به زنان است. مردان صندلی خود را در اتوبوس به خانم‌ها می‌دهند، در برخی مواقع اصرار دارند پول آنها را حساب کنند و برای ورود به جایی در را به روی آنها باز کرده و ابتدا خانم‌ها وارد می‌شوند.
خوب است بدانید که در سال ۱۹۱۸، این کشور یکی از اولین کشورها در جهان اسلام بود که به زنان حق رأی داد. همچنین زنان دارای جایگاه بالا در این دولت هستند و حتی در ارتش هم می‌توانند خدمت کنند.
جامعه سنتی در باکو
با وجود ظاهر لیبرال، جامعه سکولار این کشور و فرهنگ باکو همچنان سنت‌های خود را حفظ کرده است. در خارج از پایتخت، باکو، مردم محلی همچنان سبک زندگی روستایی دارند.
بسیاری از آنها میوه و سبزیجات را در زمین‌های کشاورزی خود پرورش می‌دهند و اغلب مردم خانه‌های کاملاً معمولی دارند. این دسته از افراد که در نزدیکی کوه‌های قفقاز هستند دارای سنت‌های غنی با قدمت بیش از هزاران سال هستند.
آتش عنصر مهم فرهنگ آذری
خوب است بدانید که آتش نماد کشور آذربایجان است. از برج‌های شعله باکو گرفته تا آتشکده‌های زرتشتی و آب‌های سوزان همگی پیوندهای عمیقی با فرهنگ این کشور دارند. از نظر علمی، مقادیر بسیار زیادی از گاز طبیعی در لایه‌های زیرین خاک وجود دارد که باعث ایجاد چنین پدیده‌هایی شده است.
اما از نظر فرهنگی، ساکنان اولیه آذربایجان اعتقاد زیادی به روشنایی، پاکی و حالت عرفانی آتش داشتند و به همین دلیل این آتش همچنان پابرجا است. آتش امروزه نقش مهمی در فرهنگ باکو هم ایفا می‌کند.
نقش هنر در فرهنگ باکو
یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر فرهنگ هر منطقه‌ای هنر و آثار هنری مختلف آن کشور هستند. فرهنگ باکو نیز از این نعمت بی‌بهره نیست و شاخه‌های مهم هنری و هنرمندان و آثار هنری اصیل بسیاری را در خود جای داده است. در ادامه با الی گشت همراه باشید تا شما را با برخی از این هنرهای جالب توجه آشنا کنیم.
رقص های ملی و سنتی
رقصهای ملی و سنتی در هر منطقه اطلاعات بسیاری درباره فرهنگ آن جامعه در اختیار ما خواهند گذاشت. در فرهنگ باکو هم رقص ملی آذری از این قاعده مستثنا نیست و می‌توان گفت آینه‌‌ای از تاریخ، احساسات و فرهنگ آذربایجان به شمار می‌رود.
چنانچه در رقصهای عموم مردم آذری دقت کنید، یک مرد و زن را خواهید دید که در کنار هم و با یک سرعت و حرکات یکسانی در حرکت‌اند. همین موضوع برابری و مساوات بین زن و مرد را نشان می‌دهد. یکی از رقصهای قدیمی، مهم و رایج آذری، رقص ” یالی “ است که در آن مردان و زنان در تمام رده سنی، دایره‌ای را تشکیل داده و شروع به رقص می‌کنند که پیام اتحاد و برابری تمام مردم را به نمایش عموم بگذارند.
هنر رقصیدن در خون مردم آذربایجان است و نیازی نیست به کلاس بروند تا آن را بخواهند یاد بگیرند. گردشگران می‌توانند در کلاس‌های یک تا دو ساعته شرکت کنند و هم راجع به فرهنگ آذربایجان اطلاعات بیشتری کسب کنند و هم با لباس‌های ملی و محلی‌شان عکس‌های یادگاری بیندازند.
شعر و موسیقی
از دیگر مظاهر فرهنگ باکو که در کل دنیا مشهور است، ادبیات بسیار غنی این کشور است که بزرگانی همچون ملا محمد فضولی، عمادالدین نسیمی، نظامی گنجوی، خاقانی شروانی، علی آقا واحد، صمد وورغون و خورشید بانو ناتوان از جمله ادیبانش را تشکیل می‌دهند.
همچنین فرهنگ موسیقی در کشور آذربایجان سابقه‌ای دیرینه و قدیمی دارد و موسیقی عاشقی و موسیقی مقامی به نوعی از قدیم‌ترین نوع موسیقی آذربایجانی به حساب آمده و یونسکو در سال ۲۰۰۸ میلادی موسیقی مقام آذربایجانی را در فهرست آثار میراث معنوی بشری ثبت کرد.
همچنین از مشاهیر موسیقی مقامی استاد عالیم قاسموف است که در سال ۱۹۹۹ میلادی جایزه IMC یونسکو که به جایزه نوبل موسیقی هم مشهور است را از آن خود کرد.
معماری
معماری آذربایجان از دیگر مظاهر فرهنگ باکو به حساب می‌رود. این معماری در واقع یک نوع معماری تلفیقی و متأثر از سبک‌های معماری مختلف است. در این کشور، صدها نوع سازه معماری تاریخی و مدرن وجود دارد که نشان دهنده تنوع سبک‌های زیبایی شناسی و مکاتب معماری در این حوزه هستند.
از جمله شاهکارهای معماری باکو می‌توان به ایچری شهر به معنی شهر قدیم، بخش‌های داخلی دیواره قدیمی شهر باکو و که شامل بیش از ۵۰ بنای تاریخی می‌شود، قصر شیروان شاه و قلعه دختر باکو اشاره کرد. این مجموعه در فهرست بناهای میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
لباس سنتی باکو
در جمهوری آذربایجان و فرهنگ باکو هم همچون سایر نقاط دنیا تاریخ و جغرافیا شکل و رنگ لباس را تعیین می‌کردند. دوازده مرحله شکل گیری لباس‌های ملی آذربایجان قابل شناسایی است.
هر مرحله شاهد پیشرفت‌های بیشتر بود که مربوط به تغییر سلیقه و شرایط زندگی می‌شود. لباس‌ها ویژگی‌های اولیه خود را در دوره سلسله آذربایجان به دست آورند که از قرن شانزدهم تا هجدهم حاکم بودند، اما هنگامی که جمهوری آذربایجان توسط خان‌های مختلف اداره می‌شد، طراحی‌های خاص مشخص می‌شد.
این لباس‌های سنتی، به قدری رنگارنگ و متنوع، واقعاً نمایانگر مناطق مختلف آذربایجان تاریخی است. پر از طرح‌های جذاب، رنگ‌ها و تزیینات، آنها واقعاً حس هنری و ذوق زیبایی شناسی ملت را منعکس کردند جزئیات و رنگ در کلیه لباس‌ها، خواه برای افراد ثروتمند و اشرافی یا برای افراد ساده کشور، پس از بررسی دقیق انتخاب می‌شدند.
لباس مردان
برخلاف لباس زنانه لباس‌های ملی مردان تقریباً در تمام مناطق آذربایجان مشابه بود. لباس مردانه همیشه نمایانگر تعلق طبقاتی از صاحب آن بود پارچه‌های برجسته استفاده شده در لباس سنتی مردان در آذربایجان از جنس ابریشم، ساتن و ترمه بود پاپاچ محبوب‌ترین برای مردان بود که معمولاً با خلال بره دوخته می‌شد و نمادی از عزت و منزلت در فرهنگ باکو و آذربایجان به شمار می‌رفت.
مردان هرگز پاپاچ یا کلاه خود را بر نمی‌داشتند و بیرون رفتن بدون کلاه شرم آور بود به همین خاطر اگر کسی می‌خواست به کسی توهین کند، سعی می‌کرد کلاه خود را از سرش بردارد.
محبوب‌ترین روسری که توسط زنان و مردان پوشیده شده archon ساخته شده از پارچه ابریشمی و تزیین شده با گل‌دوزی‌های طلا که امروزه به لطف بسیاری از مغازه‌های سوغات در سراسر کشور شناخته شده است.
لباس زنان
لباس‌های سنتی در فرهنگ باکو بسیار ظریف، دارای نقش و نگار، زیبا و دارای زرق و برق و خوش قواره بودند. در آن زمان موقع دوختن لباس‌ها به اندازه مناسب با چهره و رنگ پوست و شخصیت و مقامی که فرد دارد و هم چنین سن توجه خاصی می‌شد.
لازم به ذکر است که لباس بچه‌ها مثل بزرگ‌ترها بوده و فقط اندازه‌اش تفاوت داشته. همچنین در قرن ۲۰ لباس زنان و مردان از دو قسمت زیر و رو تشکیل می‌شد. جنس لباس زیری از ابریشم براق و جنس محکم عموماً دوخته می‌شد و لباس رویی شامل کمربند و رودوشی بود که معمولاً به صورت تزیین استفاده می‌شد و کمربند دارای زرق و برق بود و رودوشی از جنس پوست حیوانات تهیه می‌شد.
لباس زنان شامل لباده، رودوشی از جنس پوست و خز و عطردار و گران قیمت و ترمه و لباس زیری شامل آستر و از جنس مخمل و پارچه‌های دیگر تشکیل می‌شد.
آشنایی با جاذبه های فرهنگی باکو
اگر تا به اینجای این مقاله جذب تاریخ و فرهنگ باکو شده‌اید و دوست دارید از این شهر دیدنی بازدید کنید و می‌خواهید بدانید چه جاذبههای فرهنگی در این شهر وجود دارد، در ادامه باپارسا گشت گشت همراه باشید تا برخی از مهم‌ترین جاذبه های باکو را به شما معرفی کنیم.
۱. شهر قدیمی باکو
یکی از مهم‌ترین جاذبههای باکو شهر قدیمی باکو یا ایچری‌شهر است که بین علاقه‌مندان به فرهنگ باکو و بافت‌های تاریخی بسیار محبوب است. این شهر با دیوارهای سنگی محصور شده و قدمتش به قرن نهم میلادی بازمی‌گردد و به‌عنوان میراث تاریخی آذربایجان به ثبت یونسکو رسیده است.
ایچری‌شهر ۳۳ محله، ۲ کاروان‌سرای قدیمی، ۳ چشمه، میدان و بازار را در خود جای داده. شهر قدیمی باکو به سایر دیدنی‌های باکو نزدیک است و همین موجب می‌شود تا بتوانید با یک تیر چند نشان زده و از جاذبههای دیگر شهر هم یک جا دیدن کنید.
لازم به ذکر است که در سال ۲۰۰۷، شهر قدیمی حدود ۳۰۰۰ نفر جمعیت داشت. در دسامبر سال ۲۰۰۰، شهر قدیمی باکو، از جمله کاخ شروان شاه و برج دختر، اولین مکان در آذربایجان شد که توسط یونسکو در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.
ساعت بازدید: ۲۴ ساعته
قیمت بلیط: رایگان
آدرس: Baku 1000, Azerbaijan
۲. قلعه دختر (برج دختر)
برج دختر که با نام قلعه دختر و ارگ باکو هم شناخته می‌شود از معروف‌ترین جاذبههای باکو در شهر قدیم و نماد تاریخی این شهر است. داخل برج، پله‌های مارپیچی به چشم می‌خورند که شما را به بالای این برج ۲۹ متری جایی که می‌توانید کل بافت تاریخی شهر را ببینید، می‌رسانند.
درون این برج تقریباً ۳۰ متری، هشت طبقه جداگانه ساخته شده. هر طبقه را که بالا بروید، آثار و اشیای تاریخی را خواهید دید که موزه قلعه دختر را تشکیل می‌دهند. چنانچه به هنر و ادبیات نمایشی و اسطوره‌ها در فرهنگ باکو علاقه دارید از بازدید از قلعه دختر لذت خواهید برد چرا که از این مکان در بسیاری از آثار ادبی و فرهنگی آذربایجانی الهام گرفته شده.
زمان دقیق ساخت برج مشخص نیست. حتی دو گروه از باستان‌شناسان روی این موضوع به بحث پرداخته‌اند. عده‌ای از این باستان‌شناسان ادعا می‌کنند که قلعه دختر در عهد سومریان ساخته شده، ولی عده دیگر با بررسی ویژگی‌های معماری قلعه، می‌گویند که در قرن دوازدهم ساخته شده.
آدرس: Baku, Azerbaijan
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت ۹ صبح الی ۶ عصر
قیمت بلیط: ۱۰ منات
۳. کاخ شیروان شاه
کاخ شیروان شاه یکی از مهم‌ترین جاذبههای باکو است که به دستور شیروان شاه در قرن ۱۵ میلادی ساخته شده و یکی از یادگاری‌های تاریخی بسیار ارزشمند آذربایجان به شمار می‌رود که شامل بخش‌های ساختمان اصلی، دیوان‌خانه، مقبره و مسجد می‌شود.
همچنین دروازه مراد بخشی از کاخ شیروان شاه است. نام این دروازه از نام سلطان مراد سوم، پادشاه ترک گرفته شده که بعدها حاکم باکو شد. زیبایی‌ها و ظرافت معماری دروازه و کاخ شیروان شاه گردشگران را مجذوب خود می‌کند.
در سال ۱۵۰۱، صفویان ایرانی توانستند شهر باکو را فتح کنند. بعد از فتح این شهر، کاخ شیروان شاه را تقریباً ویران کردند اما بعدها این کاخ بازسازی شد تا اینکه در سال ۲۰۰۰، اسم آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. یونسکو کاخ شیروان شاه را یکی از مرواریدهای معماری آذربایجان و فرهنگ باکو معرفی کرده.
در اطراف این مجموعه، فروشگاه‌ها و مغازه‌های اشیای سنتی ساخته شده تا گردشگران بتوانند سوغاتی هم تهیه کنند.
آدرس: Baku, Azerbaijan
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت ۱۰ صبح الی ۶ عصر
قیمت بلیط: ۲ منات
۴. آتشکده باکو
آتشکده یا آتشگاه باکو یکی دیگر از جذاب‌ترین جاذبههای باکو به حساب می‌رود که نباید بازدید از آن را از دست بدهید. این معبد که در قرون هفدهم و هجدهم میلادی ساخته شده، در گذشته محل برگزاری بسیاری از آیین‌های آتش بوده است.
در حقیقت این بنا بر روی یک خروجی طبیعی گاز طبیعی قرار دارد. اینکه آیا این مکان عبادتگاه زرتشتیان بوده است یا هندوها، محل بحث‌های زیادی بوده. محبوب‌ترین نظریه این است که این مکان ابتدا به‌عنوان محل عبادت زرتشتیان مورد استفاده قرار می‌گرفته و بعد تا اواخر قرن نوزدهم که متروکه شده، هندوها از آن استفاده می‌کرده‌اند.
پیشنهاد می‌کنیم به همراه یک راهنما از این اثر ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو بازدید کنید. راهنما نه‌تنها شما را به آنجا می‌رساند، بلکه اطلاعات جالبی در مورد این مکان و فرهنگ باکو در اختیارتان قرار خواهد داد.
آدرس: C285+5CR, Baku, Azerbaijan
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت ۱۰ صبح تا ۷ بعدازظهر
هزینه بازدید: ۴ منات
۵. تالار فیلارمونیک دولتی آذربایجان
چنانچه اهل تماشای کنسرت هستید، تماشای اجرایی در «تالار فیلارمونیک دولتی آذربایجان» در میان جاذبه های باکو می‌تواند جذاب‌ترین مورد برایتان باشد. موسیقی کلاسیک و فولکلور نقش پررنگی در فرهنگ آذربایجان ایفا می‌کنند و با حضور در این تالار کنسرت باشکوه، می‌توانید تجربه‌ای به یاد ماندنی از این نوع موسیقی‌ها داشته باشید.
این ساختمان که در سال ۱۹۱۲ ساخته شده، دارای دو سالن اصلی است: سالن تابستانی و سالن زمستانی. همچنین، فضایی برای برگزاری کنسرت در فضای باز و درون یک باغ زیبا وجود دارد. لازم به ذکر است که این ساختمان با الهام از «اپرای مونت‌کارلو»، ساختمانی درون کازینو مونت‌کارلو، طراحی شده.
آدرس: Sabayil, Baku, Azerbaijan
جمع بندی
در این مقاله از پارسا گشت به معرفی مهم‌ترین عناصر فرهنگ باکو این شهر دیدنی و پرجاذبه در کشور آذربایجان پرداختیم. از تاریخچه فرهنگی و آداب و رسوم مختلف و هنرهای مختلف این شهر گفتیم و هر آن چیزی که لازم است پیش از سفر به این شهر درباره فرهنگ آن بدانید. اگر قصد بازدید از باکو را دارید نکات گفته شده در این مقاله را به خاطر بسپارید.
سؤالات متداول
باکو کجاست؟
باکو پایتخت و بزرگترین شهر آذربایجان و علاوه بر این بزرگترین شهر دریای خزر و منطقه قفقاز است. این شهر در ساحل جنوبی شبه جزیره آبشرون، در کنار خلیج باکو واقع شده است.
مردم باکو چه خلق و خویی دارند؟
مردم در باکو بسیار مهمان‌نوازند و ادب و احترام به عقاید مختلف و به بزرگ‌تر از اهمیت بسیاری در میان آنها برخوردار است.
چه کارهایی را نباید در باکو انجام دهیم؟
در باکو به هیچ عنوان نباید به الهام علی‌اف توهین کنید. همچنین نباید چیزی درباره ارمنستان بگویید و نباید با عقاید مذهبی دیگران کاری داشته باشید.
چه هنرهایی در باکو سرآمد هستند؟
ادبیات، شعر، موسیقی و رقص در باکو از هنرهای سرآمد هستند.
دین اغلب مردم باکو چیست؟
اغلب مردم باکو مسلمان شیعه هستند.
مردم در باکو به چه زبانی صحبت می کنند؟
زبان رسمی کشور، ترکی آذربایجانی است، هر چند زبان‌های روسی، لزگی، تالشی، کردی و تاتی نیز در این کشور صحبت می‌شود.